Հայաստանի նոր սահմանադրությունը կլուծի իշխանության վերարտադրության խնդիրը

Հրապարակվել է Հայաստանի նոր սահմանադրության նախնական տարբերակը, որի բարեփոխումը նախաձեռնել էր գործող նախագահ Սերժ Սարգսյանը 2014թ.-ին:

Նախագիծը ներբեռնված է ՀՀ Արդարադատության նախարարության պաշտոնական կայքում:

Համաձայն նոր սահմանադրության, Հայաստանն անցնում է կիսանախագահական կառավարման ձևից խորհրդարանականին: Խորհրդարանը ընտրվելու է համամասնական կարգով, իսկ պատգամավորների թիվը 131-ից կնվազի 101-ի:

Նոր սահմանադրությամբ, երկրի նախագահը կորցնում է ներկայիս սահմանադրությամբ ամրագրված մի շարք լիազորություններ և նշանակվում է ընտրիչների ժողովի կողմից 7 տարի ժամկետով, մեկ ժամկետից ոչ ավելի, ինչպես նշվում է 124-րդ հոդվածում: 125-րդ հոդվածը սահմանում է, որ Ընտրիչների ժողովը կազմված է լինելու Ազգային ժողովի պատգամավորներից և իրենց հավասար թվով ներկայացուցիչներից` ընտրված տեղական ինքնակառավարման մարմիններից:

Նոր սահմանադրության գլուխ 6-րդում ամրագրվում է կառավարության կարգավիճակը որպես երկրի բարձրագույն իշխանության մարմնի: Կառավարությունը մշակում և իրականացնում է ներքին և արտաքին քաղաքականությունը: 154-րդ հոդվածով սահմանվում է, որ ռազմական իրավիճակում ռազմական ուժերի գերագույն հրամանատարը հանդիսանում է վարչապետը:

Նոր սահմանադրության նախագծում պետության առաջին դեմքերի` ԱԺ նախագահի և վարչապետի պաշտոնավարման ժամկետի հարցում սահմանափակումներ չեն պարունակվում: Բարեփոխված տարբերակի ընդունման դեպքում Սերժ Սարգսյանը, ում պաշտոնավարման ժամկետը լրանում է 2018թ.-ին, կարող է զբաղեցնել կամ Ազգային ժողովի նախագահի, կամ էլ վարչապետի պաշտոնը:

Ռազմավարական հետազոտությունների ռուսաստանյան ինստիտուտի ավագ գիտաշխատող Կոնստանտին Տասիցը “ՌՈՒՍԱՐՄԻՆՖՈ”-ի հետ զրույցում ասել է, որ սահմանադրական բարեփոխումների հարցը Հայաստանում ամենակարևորը չէ: Գոյություն ունեն առավել առանցքային հարցեր` կապված կոռուպցիայի դեմ պայքարի, ներկայիս օրենսդրության օպտիմիզացիայի և տնտեսական խնդիրների հետ: Եվ հենց այդ հարցերը պետք է հայաստանյան իշխանությունների ուշադրության կենտրոնում լինեն:

“Ակնհայտ է, որ հայաստանյան իշխանությունները ցանկանում են օպտիմալացնել կառավարումը, այդ թվում նաև` լուծել իշխանության վերարտադրության խնդիրը: Այսինքն` որպեսզի իշխող վերնախավը հաջորդ ընտրություններին իրեն զգա առավել հարմար պայմաններում: Սա կարող է բերել նաև նրան, որ գործող նախագահը կկարողանա կառավարել երկիրը արդեն վարչապետի պաշտոնում”, — նշել է փորձագետը:

Հայաստանի ընդդիմադիր ուժերի մեծ մասը դեռևս չի շտապում կարծիք արտահայտել նոր սահմանադրության նախագծի մասին: Իր դիրքորոշումը բարձրաձայնել է միայն Հայաստանի ազգային կոնգրեսը, որը անընդունելի է որակել սահմանադրության մեջ փոփոխություններ անելը: Սահմանադրության բարեփոխման հանրաքվեի օրը դեռևս հայտնի չէ: Ենթադրվում է, որ քվեարկության օրը կնշանակվի 2015թ.-ի սեպտեմբերին: